Een winkelstrip van 650 meter lang roept associaties op met een anonieme locatie langs de snelweg of in Las Vegas. In het westelijk havengebied van Rotterdam is in november 2011 een dergelijk gebouw opgeleverd, dat door de combinatie met een toekomstig dakpark juist uitstekend is ingepast in de context. Als over enkele jaren nog twee gebouwen aan de uiteinden zijn gerealiseerd zal het totale complex een lengte van een kilometer hebben. Een fraai staaltje van dubbel grondgebruik.
Butzelaar Van Son, Architecten won samen met ontwikkelaar Dura Vermeer de besloten prijsvraag voor deze winkelstrip langs de Vierhavensstraat in Rotterdam-West. In de vier havens nabij de Vierhavensstraat zijn afgezien van de terminal voor citrusfruit en vruchtensappen en wat opslagloodsen nauwelijks meer havenactiviteiten. De voedselbank, beeldend kunstenaars als Joep van Lieshout en vertegenwoordigers van de creatieve industrie bevolken nu de bedrijfsgebouwen. Het befaamde Hakagebouw wordt momenteel gerestaureerd en zal het middelpunt gaan vormen van dit tweede leven voor een gebied dat mede door de aanwezigheid van een officiële tippelzone jarenlang als no-go-area gold. De strook tussen Vierhavensstraat en de woonwijk Bospolder werd grotendeels in beslag genomen door een spoorwegemplacement. Nadat dit in onbruik was geraakt kon het worden ontmanteld en ontstond bij de ontwerpers van de dienst dS+V, die vanuit de Europointtorens over het gebied uitkijken, het idee voor een bijzonder concept: een winkelstrip met grootwinkelbedrijven langs de weg, aan het zicht onttrokken door een langzaam oplopend park voor de wijkbewoners. De winkelstrip is opgeleverd, het dakpark zal in 2013 klaar zijn.
Kloek gebouw
Max van Son en Wouter Butzelaar hadden wel eens een Albert Heijnvestiging ontworpen, maar dit complex was vele malen groter. Architect Max van Son: ‘We wilden een stevig, kloek gebouw maken. Niet alleen moet het gebouw uiteraard letterlijk het dakpark dragen, maar wij wilden die zwaarte ook echt zichtbaar maken. Het moet echt een drager zijn waarop iets rust. Daarom is de prefab betonconstructie voorzien van een bakstenen gevel met een robuuste detaillering. De bakstenen zijn iets groter dan normaal Waalformaat en stootvoegloos gemetseld in wild verband. De winkelpuien zijn in diepe neggen teruggelegd. Het metselwerk is aan de zijkanten en aan de bovenkant van de winkelpuien omgezet.’ Ook voor de glazen puien bij de trappenhuizen zijn de betonnen balken met baksteen afgewerkt. Dat dit met geplakte steenstrips is gedaan is voor de architect geen bezwaar. ‘Bakstenen hebben al lang hun dragende functie verloren in de zuivere betekenis van het woord. Niemand associeert het materiaal daar nog expliciet mee. Het is tegenwoordig een bekledingsmateriaal en dan gaat het om het effect.’
Big shops
In het winkelcomplex zijn zogenaamde Big Shops voorzien. Deze variëren in grootte van 800 tot 5000 vierkante meter. Naast meubelzaken zijn er ook winkels als Xenos, Action en Blokker en een AH XL. Het complex is bij oplevering voor 95% verhuurd. In hoofdopzet is het winkelcomplex uiterst eenvoudig en efficiënt. De winkels liggen met een groot gevelvlak haaks op de hoofdroute. Via een ventweg zijn de twee in- en uitgangen naar de parkeergarage met 750 plaatsen bereikbaar, die op de eerste verdieping achter de winkels ligt. Helemaal achterlangs loopt een expeditiestraat voor de leveranciers. Vanuit de parkeergarage zijn om de 80 meter stijgpunten met liften bereikbaar. Van Son: ‘In de gesloten wand tussen parkeergarage en winkels zijn kaders aangebracht waarin de winkels reclames kunnen aanbrengen, zodat de bezoeker weet waar hij moet parkeren. Via de opvallende kleurcodering en een nummeringssysteem kan de bezoeker zijn auto terugvinden. Mogelijk gaan mensen zelfs in de parkeergarage met de auto van de ene winkel naar de andere. Er zijn twee goederenliften en de Albert Heijnvestiging heeft een interne verbinding naar de parkeergarage via een tapis roulant.’ Hoewel het concept volledig lijkt toegespitst op de automobilist die meubelboulevard, Ikea en Makro frequenteert, is het winkelgebied door de gunstige ligging nabij woonwijken en een openbaar vervoerknooppunt Marconiplein ook voor wandelaars en fietsers aantrekkelijk. Voor de winkels loopt een breed trottoir en er zijn fietsbeugels.
Stringent reclameregime
Een belangrijke opgave was het handhaven van een homogeen winkelfront en het vermijden van schreeuwerige reclame-uitingen. ‘We hebben in samenwerking met welstand en de ontwikkelaar een stringent reclameregime ontwikkeld. Alle winkeliers hebben hiervoor een contract getekend. De informatievoorziening, belettering en bewegwijzering is dominant en centraal geregeld. De winkels hebben een los voor de pui hangend frame beschikbaar voor hun bedrijfsnaam in neonletters. Ook zijn er vlaggenmasten op het trottoir. Verder bevat elke penant een bescheiden verlicht reclamebord haaks op de gevel. Het is de bedoeling dat de puien verder zoveel mogelijk vrij blijven van reclameuitingen. Deze mogen alleen aan de binnenkant worden aangebracht. De dubbelhoge zone in de winkels aan de straatkant is heel geschikt voor grote billboards en foto’s, het ophangen van posters of gewoon sfeerverhogende decoraties. Deze zijn – zeker ’s avonds –vanaf de weg heel goed zichtbaar voor passerende automobilisten.’
De antracietkleurige puien in het solide bakstenen gevelfront geven een neutraal kader aan de winkels. In de puien zijn behalve de neonletters ook de ventilatieroosters van de winkels en van de parkeergarage weggewerkt. Helaas hebben veel winkels weinig behoefte aan traditionele etalages en zijn een aantal glasvlakken dichtgezet.
Dakpark
De winkelstrip is pas de eerste fase van het project. Het park op het dak zal waarschijnlijk bij gereedkoming veel aandacht gaan trekken. Via twee trappartijen aan de beide uiteinden en een monumentale trap halverwege is het park met het winkelgebied verbonden. Bij de trap in het midden is een glazen horecapaviljoen gesitueerd dat als een plantenkas is vormgegeven. Op dit punt heeft de bezoeker vanaf het dak een aardig uitzicht over de Lekhaven, waar nog steeds zeeschepen aanmeren. Er zijn nog enkele uitzichtpunten gecreëerd. Deze zijn als zwevende balkons gedetailleerd zodat de daklijn van het gebouw doorloopt. Er is een stevig hekwerk aangebracht.
Het dakpark is met de afmetingen van 8 hectare een echt wijkpark. Er komen grasvelden, waterpartijen, bomen en een speeltuin. Het Rotterdamse architectenbureau Vitibuck leverde het winnende ontwerp voor een toezichtloge. Het park zal ’s nachts afgesloten worden. Het dakbedekkingssysteem is waterdicht en heeft een garantie van vijfentwintig jaar. Het dakpark is berekend op volwaardige bomen. Nergens zijn er doorvoeringen vanuit het winkelcomplex door het park. Het voormalige emplacement behoudt zijn functie als dijklichaam.
Aan de beide uiteinden van de strip, waar het gebouw is afgeschuind, zijn nog gebouwen voorzien. Aan de kant van het Marconiplein moet een sculpturaal vormgegeven hoogbouw komen. Het zou een schoolgebouw, kantoor of studentenhuisvesting kunnen worden. Aan de zijde van het monumentale Diepenveencomplex is een volume met een culturele functie gedacht.
Gerelateerd
Tags:
premium