Herbestemming Gashouder als kantoor

De transformatie tot huisvesting van HET architectenbureau toont aan dat een gashouder gebruikt kan worden als eigentijdse en inspirerende werkruimte, met behoud van het industriële karakter. Met inventiviteit en oog voor detail zijn problemen met de akoestiek, constructie en daglichttoetreding overwonnen. De passende nieuwe functie stelt het behoud van dit rijksmonument voor de komende jaren zeker.

Een gashouder is een grote voorraadtank voor gas dat uit steenkool werd gewonnen. Tot in de zestiger jaren van de twintigste eeuw was het een gangbaar bouwwerk, doorgaans cilindervormig en gemaakt van ijzer. De meeste gashouders zijn gesloopt na de introductie van het Groninger aardgas. Een enkele keer werden ze hergebruikt en bleven zo behouden. Het bekendste voorbeeld is de grote Gashouder van de Westergasfabriek Amsterdam, die vanaf 1990 is getransformeerd tot evenementenhal.
Net als in Amsterdam behoorde de gashouder in Naaldwijk tot het zogenaamde natte telescopische type. Om gas op te bergen moest men over een ruimte beschikken die gasdicht was, en een wisselend volume kon herbergen zonder dat het gas verdund werd, door bijvoorbeeld lucht. Dit bereikte men door op een vaste tank waarin water stond, een telescopische vakwerkconstructie te plaatsen, waarin het gas werd opgeslagen. Zowel in Amsterdam als in Naaldwijk is de bovenconstructie verdwenen.

Uitgangssituatie
De gashouder staat bij het kruispunt Verspycklaan – Grote Woerdlaan aan de noordkant van Naaldwijk, tegenover de watertoren. Nadat de gashouder zijn oorspronkelijke functie verloor is de bovenconstructie in 1967 verwijderd. Sindsdien is de onderste tank in gebruik geweest als waterreservoir. De gashouder heeft een diameter van 14 meter en een hoogte van 7 meter. De wanden en de vloer zijn opgebouwd uit ijzeren staalplaten van 5, 6 en 7 mm dikte die vastgeklonken zijn met klinknagels. Het dak is een koepel onder een lichte kromming die eveneens volledig is dichtgezet met staalplaten. Aan de buitenzijde leidt een steile rechte steektrap naar een rondgang.
Toen het drinkwaterbedrijf de gashouder en tegenoverliggende watertoren niet meer gebruikte heeft dit nutsbedrijf een ontwerpprijsvraag uitgeschreven voor hergebruik van beide gebouwen. Voor de gashouder kwam HET architectenbureau met het meest realistische en winnende plan, dat onlangs is uitgevoerd. De plannen voor appartementen in de watertoren bevinden zich nog in de ontwerpfase.

Gevelopeningen
De ingrepen die zijn gedaan om de gashouder te transformeren tot kantoor houden het oorspronkelijke industriële en gesloten karakter beleefbaar en zichtbaar. De eerste grote ingreep betreft de gevelopeningen. De openingen zijn gemaakt door stalen panelen weg te nemen, twee voor de entree en twee voor raamopeningen. Aan de tuinzijde zijn deze vervangen door gebogen glazen panelen voor daglicht en uitzicht. Bij de entree is één grote rechte glazen pui over de totale hoogte geplaatst. De pui biedt van binnenuit zicht op een deel van de stalen vloer en wand met de klinknagels. Om dit beeld aan de buitenzijde te behouden is de rest van de ronde wand aan de binnenzijde voorzien van een brandwerende voorzetwand waarachter PUR schuim isolatie is gespoten. De wand aan de buiten- en binnenzijde geschilderd in een zilver metallic kleur.

Het dak is aan de bovenzijde geïsoleerd en afgewerkt met een grijze dakbedekking, Waarop het ronde logo van HET architectbureau is aangebracht, leuk voor in Google Earth. Binnenin is de staalconstructie zichtbaar gehouden en wit geschilderd. In het midden van het dak zijn acht daklichten gemaakt, uitgevoerd in staal en vast glas.

Staalplaatbetonvloer
De tweede grote ingreep is de plaatsing van een extra verdiepingsvloer, die aan twee zijden los is gehouden van de ronde wand. Deze ingreep vergroot het vloeroppervlak van 150 naar 250 m2. De twee vides maken de omsluitende ronde vorm van de gashouder overal ervaarbaar. De stalen tafelconstructie is als autonome toevoeging vormgegeven op dezelfde nuchtere en industriële wijze als de gashouder. De tafel staat op kolommen, die achter boekenkasten tegen de ronde wanden zijn weggewerkt, en op één kolom in het midden van de ruimte. De staalplaatbetonvloer bevat betonkernactivering.

Interieur
Op de begane grond bevinden zich vijf werkplekken en ruimten voor ontvangst, vergaderen en presentaties. Receptie, archief, toiletten en pantry zijn gegroepeerd in een losstaand object dat een scheiding vormt tussen ontvangstruimten en werkruimten. Dit object is vrijgehouden onder de verdiepingsvloer ten behoeve van de ruimtelijkheid en het doorzicht. Het is uitgevoerd in MDF en geschilderd in een donkerrode en helderrode kleur. Alle overige kasten en tafels zijn uitgevoerd met een hoogglans en matte witte HPL bekleding. Op de begane grond is een donkerrode vloerbedekking gecombineerd met een zilvergrijze epoxy gietvloer.

Op de verdieping is ruimte voor tien werkplekken, archief, plotter en kopieerruimte. De verdieping is bereikbaar door middel van één trap. Het onderste deel van de trap staat op de vloer en werkt door het licht eronder als een lantaarn. Het tweede deel van de trap hangt aan de stalen vloerconstructie. Langs de kromming van de gevels staan passend gemaakte gebogen boekenkasten. Deze oplossing lost tegelijk een akoestisch probleem op. In een rond gebouw zal het geluid rond gaan, tenzij het voldoende geabsorbeerd en verstrooid wordt. De TL balken langs de omtrek van de witte kasten zorgen voor veel extra licht en accentueren de ronde vorm.

Duurzaam energieconcept
De gashouder is uitgevoerd met een geoptimaliseerd klimaatbeheersingssysteem, bestaande uit betonkernactivering in beide vloeren met elektrisch aangestuurde warmtepompen en een automatisch reagerend afzuigsysteem in combinatie met een warmteterugwin-unit. Dit systeem zorgt voor een goed binnenklimaat in elk weer type. Zelfs toen ik het pand bezocht op een hete dag in mei, en de installatie tijdelijk defect was, was het binnenklimaat dankzij de isolatie aangenaam.

Gerelateerd

• Urbanscreen in Gasometer
• Sportcentrum de Pijl Naaldwijk
• Woonhuis Uittenbroek Naaldwijk