Kantoor Woningstichting Alkmaar

Woningstichting ‘Van Alckmaer voor wonen’ heeft een nieuw kantoor op een strategische plek in de binnenstad van Alkmaar. Het is de voormalige stadstimmerwerf waarvan de geschiedenis teruggaat tot 1600. Teruggebracht tot de hoofdstructuur en verrijkt met een opvallende diamantvormige nieuwbouw, is het gebouw een fraai uithangbord voor de organisatie.

De ontwerpopgave bestond uit het maken van een kantoor dat de missie van de organisatie uitdraagt, namelijk het zorgvuldig bouwen en beheren van nieuwbouwwoningen alsmede de instandhouding van een aantal monumentale panden. Dit alles met de klant op de eerste plaats; Van Alckmaer voor wonen is Alkmaars oudste woningstichting die een persoonlijke benadering altijd hoog in het vaandel heeft gehad. De voordeur staat dan ook niet alleen figuurlijk, maar ook letterlijk open.

Er bestond geen nauwkeurig programma van eisen. De organisatie werd tegelijk met het nieuwe kantoor omgevormd. Daarom namen Klous + Brandjes Architecten de analyse van de organisatie en de analyse van de bouwhistorie als uitgangspunten voor het ontwerp.
Dit resulteerde in het verwijderen van vertroebelende bijgebouwen en het herstellen van de U-vormige hoofdstructuur. De kapconstructie en spanten zijn daarbij opnieuw zichtbaar gemaakt en het bestaande casco is, samen met de ramen en kozijnen, gerestaureerd en bouwfysisch verbeterd. Uit de analyse van de organisatie bleek dat er behoefte was aan een groter vloeroppervlak dan de oudbouw kon leveren. Nieuwbouw was dus vereist. Omdat de timmerwerf een monumentale status heeft, moest de nieuwbouw visueel en constructief zo veel mogelijk los van de oudbouw worden gehouden. Verschillende oplossingen passeerden de revue: een glazen overkapping van het binnenterrein, een verhoging van het dak en de bouw van een zelfstandig volume. De laatste oplossing kreeg uiteindelijk vorm in een diamantvormig volume dat reageert óp en contrasteert mét de omgeving. Resultaat: een fraaie historische ‘stadsschuur’ met twee zijvleugels en een verhoogde attiek, met daar ingevoegd een sprankelend en eigentijds volume dat oud en nieuw naadloos verbindt.

Vorm als reactie
De vorm van de nieuwbouw reageert op de rooi- en daklijnen van de omliggende bebouwing. Daar waar de bestaande dakhellingen steil zijn, is een lichte helling toegepast en daar waar het oorspronkelijke dak weinig helt, is juist gekozen voor een steil dak. Door daarbij de bestaande rooilijnen als uitgangspunt te nemen ontstaat een vrije vorm, in dit geval een diamantvorm, die zich voegt naar zijn omgeving. De bekleding van gepatineerd zink contrasteert met de bestaande bouw en accentueert de vrije vorm. Deze loopt om het volume heen, van buiten naar binnen, en is bewust neutraal gehouden. Het zink beschadigt niet snel en heeft als voordeel dat het vrijwel niet verweert, zodat ook in de toekomst de gevel binnen en buiten als één geheel blijft ogen. Ook de bestrating loopt naar binnen toe door, hetgeen de autonomie van beide volumes nog eens versterkt. De fysieke aansluiting van de nieuwbouw is beperkt gebleven tot een detail net boven de oorspronkelijke dakgoot van de oudbouw en een verbindingsbrug op de zolder.

Open en klantvriendelijk
In het nieuwe volume is een groot deel van de niet-openbare functies ondergebracht, zoals de personeelsingang, de trap en lift naar de zolderverdieping met backoffices, de pantry en een multifunctionele ruimte. De personeelsingang is geheel van glas en sluit via een glazen omlijsting aan op de oudbouw. Deze lichte en transparante overgang is meteen een opmaat voor het interieur, waar klantvriendelijkheid is vertaald in een open en overzichtelijke omgeving. Op de begane grond zijn de ruimtes open, maar toch afsluitbaar. De openbare entree bevindt zich aan de straatzijde, waar klanten en bezoekers het kantoor binnenkomen in de oudbouw. De ontvangsthal is ruim en licht en geeft zicht op de receptiebalie, het aangrenzende frontoffice, de spreekkamers en de wachtruimte met garderobe. Een extra dragende wand, voorzien van een grote opening, zorgt voor een fraaie ruimtescheidende werking en lange doorzichten. Deze dragende wand maakte het mogelijk op de oude zolder de eerder genoemde kantoorruimtes te realiseren. De kantoren zijn via een loopbrug verbonden met de lift en trap in het nieuwe volume. Een tweede trap vormt een directe verbinding met het ondergelegen frontoffice.

Continuïteit van ruimte
Op de kantoorverdieping is de oorspronkelijke kapconstructie hersteld. Scheidingswanden bevinden zich ter hoogte van de spanten en laten deze, door een nauwkeurige detaillering, in het zicht. Door de wanden deels in te vullen met glas blijft de ruimte als geheel voelbaar. De gangwanden hebben een dubbele functie: als scheidingswand en kastruimte. Bovenlichten zorgen ook hier voor helderheid en continuïteit van de ruimte. De materialisering en het kleurgebruik van het totale interieur zijn net als de buitenzijde neutraal gehouden. Witte wanden, blauwe accenten en verschillende soorten hout en natuursteen zorgen voor een rustige, opgeruimde en aangename sfeer.

Phase Change Material
Voor een standaard luchtbehandelingsinstallatie was geen ruimte. Oplossing werd gevonden in een innovatief klimaatsysteem met PCM, waardoor de omvang van de kanalen kon worden gereduceerd. PCM staat voor Phase Change Material, oftewel faseovergangsmaterialen. Deze zijn aangebracht in verlaagde plafondzones. Het systeem bevat een mengsel van paraffine, zout, water, glycol en alcohol. Dit heeft een smelttemperatuur van rond de 22 ºC. Wordt het warmer dan 22 ºC, dan smelt het mengsel en neemt het warmte op waardoor de ruimte wordt gekoeld. Is het kouder dan stolt het en geeft het juist warmte af. Dit klimaatsysteem is energiebesparend en zorgt voor een optimaal binnenklimaat. Dit is het derde gebouw in Nederland waarin het is toegepast. De verlaagde plafondzones zijn voorzien van indirecte verlichting en akoestisch materiaal.

Het nieuwe kantoor is een fraaie combinatie van nieuw en oud, zonder dat de historische waarden zijn aangetast. Sterker nog, oud en bestaand leverden de voorwaarden voor de nieuwbouw. Dit resulteerde in een uniek duo, in twee tegenpolen die elk een duidelijke eigen uniciteit bezitten, maar tegelijkertijd innig met elkaar verbonden zijn.

Gerelateerd

• Technologie en dynamiek in Adviesdienst Rijkswaterstaat
• De Zilvervloot Dordrecht
• Erasmuspark Den Haag Zuidwest
• Natuurmuseum Fryslân Leeuwarden
• Duurzaam kantoor- en woongebouw Panta Rhei
• Woonhuis emhp Amsterdam IJburg