Het nieuwe multifunctionele centrum De Bijenkorf in het Twentse Borne bevat een bibliotheek, een theaterzaal, een muziekschool, een jongerencentrum en enkele welzijnsfuncties. Door de verschillende onderdelen een eigen vorm en materiaal te geven, sluit het gebouw goed aan bij de kleinschalige, dorpse omgeving. Het gebouw is verder een voorbeeld van duurzaam bouwen.
Kulturhus Borne
Het culturele centrum heeft de naam kulturhus gekregen, een van origine Zweeds woord dat Twents klinkt. In Scandinavië zijn culturele centra meestal gekoppeld aan een bibliotheek. Het is de bedoeling dat het kulturhus-concept in Overijssel een grote vlucht gaat nemen, met name in het landelijk gebied. Veel zelfstandige gemeentes verdwijnen, maar op deze wijze blijft de gemeenschapszin behouden. Daarnaast is de bundeling van culturele organisaties kwaliteitsverhogend en kostenverlagend. Anders dan bij de multifunctionele gebouwen uit de jaren zeventig zijn beheer en beleid geconcentreerd in één organisatie.
Het bestaande gebouw De Bijenkorf, waarin kinderopvang, muziekschool en welzijnswerk waren gehuisvest, was rijp voor de sloop. Ook de bibliotheek was toe aan een nieuw gebouw. Een voormalige pastorie was inmiddels een gemeentelijk monument geworden en moest onderdeel worden van het complex. Andere functies als woningbouw en een kinderdagverblijf verdwenen uit het programma. Aan de andere kant werden een jongerencentrum, een radiostudio en een parkeergarage toegevoegd.
Gebouwdelen krijgen herkenbare eigen vorm
Om aan te sluiten op de bestaande pastorie en de omringende kleinschalige bebouwing hebben de verschillende onderdelen een eigen herkenbare vorm en een eigen karakteristiek qua materialisatie en kleur gekregen. Wel is het openbare karakter van het gebouw benadrukt door een glazen entreegedeelte. Als pendant van de bakstenen pastorie, waarin het horecagedeelte is geconcentreerd, is het langwerpige kantoorgedeelte aan de andere zijde ook in baksteen uitgevoerd. Vanwege de forse maat van dit bouwdeel zijn de kozijnen bij de raamopeningen afwisselend in en op de gevel aangebracht. Tussen de twee bakstenen delen ligt een glazen entreefront, waarin de contouren van de grote zaal zichtbaar zijn. Deze grote zaal voor 250 bezoekers centraal in het gebouw is bekleed met western red cedar. Een ovalen entreeportaal met trappenhuis is bekleed met roodkoper. De ronde bibliotheekruimte heeft een rieten gevel gekregen, na Het Klooster van Marx en Steketee de tweede toepassing van verticaal riet in Nederland.
Functionele lay-out
Onder het gebouw ligt een parkeergarage met 150 plaatsen. Nu nog wat overdreven misschien in een dorp als Borne, maar het getuigt van toekomstvisie om een gebouw zelfvoorzienend te maken. Doordat de toegang tot de parkeergarage aan de achterzijde is gesitueerd kon zo bovendien de entree als voetgangersgebied worden uitgevoerd. Via het entreeportaal komen ook de automobilisten bij de hoofdentree uit. In de kelder zijn verder het jongerencentrum Blizzbee en de lokalen van de muziekschool ondergebracht. De ruimtes liggen onder de bibliotheek en zijn in een waaiervorm gegroepeerd. Door een niveauverschil in het terrein hebben deze geluid producerende ruimtes wel daglicht. Het eerste lokaal van de muziekschool kan ook door het jongerencentrum worden gebruikt.
De verschillende bouwdelen zijn ook in het interieur als afzonderlijke onderdelen herkenbaar. De grote zaal met zijn houten bekleding en wijkende lijnen is door middel van vides van de andere delen gescheiden. Ook de koperen bekleding van het ovalen entreeportaal loopt door in het interieur. Het langwerpige bakstenen bouwdeel met kantoren en lokalen is in het interieur als betonschijf aanwezig. In een overgangszone zijn hier toiletten en dienstruimtes opgenomen.
De bibliotheek heeft grote vrij indeelbare vloervelden, gedragen door betonnen paddestoelkolommen. De ronde gevel is vrijgehouden van de vloeren waardoor de hier ontstane vide tezamen met de trapgaten de ruimtelijkheid vergroot. De grote zaal is voorzien van een tribune met zitplaatsen, die inschuifbaar is. Zo ontstaat één grote, bruikbare ruimte.
Energiezuinig
In het gebouw zijn een groot aantal energiezuinige maatregelen verwerkt, zonder dat deze hebben geleid tot een geitenwollensokken-gebouw. De enige zichtbare dubo-toepassing is het grasdak boven de foyer. Verder is er vloerverwarming toegepast in de bibliotheek, worden de toiletten doorgespoeld met regenwater en wordt de verlichting in de ruimtes bediend met bewegingssensoren.
Mas Architectuur is sinds 2004 de nieuwe naam voor Tuns + Horsting. Het bureau heeft een eerbiedwaardige traditie, want het is 140 jaar geleden opgericht door Evert Margry, een leerling van Pierre Cuypers. Het bureau heeft vestigingen in Rotterdam en Hengelo.
Projectgegevens Kulturhus Borne
Ontwerp Mas Architectuur, Hengelo
Projectarchitect H.J. Gjaltema
Tuinarchitect, binnenhuisarchitect Mas Architectuur, Hengelo
Opdrachtgever Gemeente Borne
Adviseur constructie Schreuders Bouwtechniek, Hengelo
Adviseur bouwfysica, akoestiek installaties SchreuderGroep, Apeldoorn
Adviseur bouwmanagement Nieuwenhuijse Bouwmanagement, Enschede
Hoofdaannemer Aannemers- en Beheermaatschappij M.J. Goossen, Almelo
Leverancier riet Wemekamp Rietdekkers, Markelo
Ontwerp 1998-2000
Start bouw Juni 2002
Oplevering Maart 2004
Bruto vloeroppervlak Parkeergarage 2.620 m2; kantoren, theaterzaal, bibliotheek, muziekschool 5.430 m2
Bruto inhoud Parkeergarage 6.810 m3; kantoren, theaterzaal, bibliotheek, muziekschool 17.900 m3
Totale stichtingskosten € 9.000.000
Bouwkosten incl. installaties (€ 1.200.000), excl. inrichting en BTW € 5.700.000
Tekst Paul Groenendijk
Foto’s Cees Landstra, Jacqueline Knudsen
Dit artikel is gepubliceerd in BOUW / ArchitectuurNL 08 2005
Gerelateerd
Tags:
bibliotheek,
Kulturhus,
multifunctionele accommodatie,
muziekschool,
theater