Bijna elke Nederlandse universiteit heeft er inmiddels één, een zogenaamde faculty club. Een ontmoetingsplaats voor het wetenschappelijk personeel en hun buitenlandse gasten, waar een receptie, presentatie, vergadering of seminar kan worden gehouden, maar waar men vooral kan netwerken tijdens het lunchen, loungen of dineren. De faculty club van de Tilburgse universiteit is niet zoals bij de meeste Nederlandse universiteiten gevestigd in een bestaand gebouw, maar in een fraai in de bossen gelegen nieuw glazen paviljoen. Architect Harm Timmermans van Shift architecture urbanism wist de opdrachtgever te overtuigen te kiezen voor nieuwbouw.
Aanvankelijk was de gedachte de faculty club te vestigen in een oude dienstwoning, enigszins terzijde van het universiteitscomplex in het Warandepark gelegen. Drie ontwikkel-bouwbedrijven werden uitgenodigd om een aanbieding te maken op basis van een schetsplan. Hierbij werd ruimte gegeven om aanpassingen aan het ontwerp te doen. Harm Timmermans: ‘Wij werden benaderd door een van de ontwikkelaars, Van der Weegen Bouwontwikkeling uit Tilburg, en hebben toen gezamenlijk voor een radicaal andere opzet gekozen: een compleet nieuw paviljoen dat toegesneden is op het specifieke programma en de uitzonderlijk mooie locatie. In eerste instantie dachten we aan een volledig transparant paviljoen, een soort glasshouse XL. Het idee sloeg aan bij opdrachtgever Hein van Oorschot, voorzitter van het college van bestuur. De functionele en representatieve mogelijkheden die nieuwbouw bood, wogen op tegen de hogere bouwkosten. Wel moest er eerst een hindernis worden genomen. Het project bevindt zich namelijk in een ecologische zone van de Warande. Gelukkig stelde de gemeente zich coöperatief op aangezien het ging om vervangende nieuwbouw met een hoog duurzaamheidsgehalte.’
Architectonische erfenis van Jos. Bedaux
Het concept van een faculty club is zoals de naam al aangeeft van Amerikaanse origine. Architect Harm Timmermans heeft daar bewust of onbewust aansluiting bij gezocht: ‘Het nieuwe bouwen in Europa is altijd in de greep geweest van het sobere functionalisme en de woning voor het existenzminimum. Het modernisme in het naoorlogse Amerika daarentegen was minder moralistisch en werd vooral gekenmerkt door comfort, luxe, royale ruimtes met indelingsvrijheid en verfijnde materialen. Dat was een inspiratiebron voor het paviljoen. In Tilburg kun je verder, zeker bij de universiteit, natuurlijk niet voorbijgaan aan de architectonische erfenis van Jos. Bedaux. Die heeft begin jaren zestig het hoofdgebouw en enkele andere gebouwen van wat toen nog de Katholieke Economische Hogeschool heette ontworpen. De muschelkalksteen van de faculty club is rechtstreeks ontleend aan zijn gebouw. Daardoor is direct duidelijk dat dit wat geïsoleerd gelegen gebouw onderdeel is van het universiteitscomplex.’
Dat uitgerekend Tilburg zo’n luxueuze, enigszins elitaire faculty club heeft gekregen, is een wonderlijke speling van de geschiedenis. Uitgerekend op de hogeschool waar in april 1969 het Nederlandse studentenprotest voor meer medezeggenschap van studenten begon. Pas later sloeg het protest over naar Amsterdam en leeft nu voort met de Maagdenhuisbezetting. De Hogeschool Tilburg heette zelfs enkele dagen Karl Marx Universiteit.
Uitgeholde monoliet
Het programma omvat een restaurant voor maximaal tachtig personen, een keuken, twee vergaderzalen en een lounge. Alle ruimtes zijn verbonden door een as in de lengterichting van het gebouw. Het restaurant is ook bruikbaar als ruimte voor recepties en andere festiviteiten. Lounge en restaurant staan in verbinding met een overdekt terras op het zuiden. Via een bijzonder schuifpuiensysteem is het mogelijk tweederde deel van de achttien meter lange glazen gevel open te zetten.
Glazen paviljoens vormen een belangrijke inspiratiebron voor het ontwerp, maar het hoofdconcept is uiteindelijk heel anders geworden. Harm Timmermans: ‘Het gebouw is ontworpen als een uitgeholde monoliet met een solitair en alzijdig karakter. Het heeft een elementaire doosvorm en om dat te benadrukken is het enigszins opgetild van het maaiveld. Onderrand en dakrand zijn belangrijke elementen om die monolithische en solitaire vorm te benadrukken. De buitentrappen zijn losgehouden van het bouwvolume en een hellingbaan is in de voorgevel weggewerkt. De buitenwanden zijn bekleed met muschelkalksteen in een vrij verband. Door de minimale voegen ontstaat een maximale vlakwerking. Om te benadrukken dat de ramen en het terras uit het volume zijn gesneden zijn hier ook letterlijk stukken uit de natuurstenen platen gezaagd. Op de vier buitenhoeken daarentegen zijn de natuurstenen platen onder verstek geplaatst, om de continuïteit van het volume te benadrukken. De grote horizontale gaten in de gevels omkaderen de omringende natuur. Vanuit het interieur voelt de uitgeholde monoliet bijna als een glasshouse.’
Detaillering
Constructie, installaties en bouwkundige details lijken afwezig. In ieder geval is elke vorm van ‘visuele ruis’ hierbij vermeden. De aluminium kozijnen van de vensters zijn in vloer, plafond en wand weggedetailleerd. De staalconstructie, die de grote overspanningen en overstekken mogelijk maakt, is vrijwel volledig weggewerkt. Om een egaal plafond en een minimale dakrand te kunnen realiseren zijn de luchtbehandelinginstallaties in de vloer weggewerkt. Via sleuven in de vloer wordt lucht ingeblazen, die via roosters bovenin de wanden wordt afgezogen. Het gebouw is voorzien van warmte/koude-opslag in de bodem. Een betonvloer verbindt alle ruimtes en loopt door tot in het terras. Ook het doorlopende plafond benadrukt de ruimtelijkheid. Vanwege de akoestiek is het plafond van geluidabsorberend stucwerk voorzien. In het interieur is wit stucwerk gecombineerd met notenhouten bekleding van garderobe en bar. Bij de loungeplek met open haard staan enkele Amerikaanse designklassiekers.
Gerelateerd
Tags:
premium