Opvallend interieur Panta Rhei Amstelveen

Panta Rhei, een scholengemeenschap voor vmbo naar ontwerp van Snelder Architecten, kreeg een opvallend interieur van i29. Alles aan dit gebouw ademt transparantie, flexibiliteit en laat ruimte voor eigen ideeën. Het is stoer, maar ook verfijnd. Dat geldt ook voor het interieur: helder en strak met een zwierige, poëtische draai erin. Ooit zeiden ontwerpers Jeroen Dellensen en Jaspar Jansen dat interieurarchitectuur voor hen gelijk stond aan ‘een geduldig zoeken naar de sereniteit die verborgen ligt in de bestaande ruimte’. Die hebben ze hier gevonden.

Een school met hele lichte vloeren: is dat nou wel slim? Het kan best, blijkt op scholengemeenschap Panta Rhei in Amstelveen. Als je maar accepteert dat zo’n ondergrond niet smetteloos blijft. Ook met vlekken en vegen zorgt dat bijna-wit vooral voor licht en ruimtelijkheid. Het schept hier geen steriele sfeer. Dat komt vooral door de gebruikers, die permanent voor kleur en beweging in de ruimtes zorgen. Maar ook de poëzietapijtjes vormen een speels element dat op onvoorspelbare plekken opduikt en eventuele strengheid uit het ontwerp haalt. Bovendien: de vloer is wel wit, maar ook van linoleum. Sterk, en goed schoon te maken.

Stoer en poëtisch
Die gedichten zijn prachtig, ontroerend zelfs. Ze zijn gebaseerd op interviewtjes met leerlingen, waarvoor i29 dichter Erik Jan Harmens benaderde. Hij praatte met hen over onderwerpen als vriendschap, onzekerheid en toekomstplannen. Dat leverde poëtische variaties op, die nu in de vloer zijn verwerkt. Tijdens je schooltijd leer je niet alleen in het klaslokaal, was de achterliggende gedachte van de architecten van i29. Op de gang, door het lezen van zo’n tekst, kun je ook ineens een mooi inzicht opdoen.
‘Bedenk niet wie ik ben maar wie ik kan zijn’, is er zo één, te vinden op de vloer en op een bankje in de gang. ‘Roddel over mij maar vertel ze niet de waarheid, maak ze iets groters wijs’, een andere.

Forbo Flooring bewees al eerder dat het niet bang is voor een experiment, toen het bedrijf in 2006 voor het project Marmoleum Dutch Design 12 Nederlandse ontwerpers als Claudy Jongstra en Marcel Wanders vroeg om nieuwe kleuren en patronen voor marmoleum te ontwerpen. Dat bedrijven logo’s en patronen in het marmoleum leggen is natuurlijk een al langer bekend fenomeen, dit gaat weer iets verder. Het zorgt hier voor een echt persoonlijk element, zeker voor de leerlingen die hun eigen uitspraken hier terugzien.

De vormgeving van de teksten zorgt ervoor dat het echt mee gaat doen in het ontwerp. Van afstand lijken het wel vloerkleedjes, die gedichten die in een schijnbaar op elkaar geperst lettertype, nog nét leesbaar zijn. Alsof je computer op hol slaat, die indruk wekt het. Vloeiend, bewegend, in elkaar overlopend.

De naam van de school (Panta Rhei) was de reden om de letters op deze manier grafisch te bewerken, die uitdrukking van de Griekse filosoof Heraclitus betekent immers ‘alles stroomt’, oftewel: alles is continu in beweging en groeit. Panta Rhei is dus al jaren een populaire naam voor scholen (en instanties die cursussen geven op het gebied van persoonlijke groei).

Uitdagende teksten en meubilair
De gedichten komen ook terug op een aantal banken. De poëzie is met behulp van een aquajet-techniek uit het marmoleum gesneden, en met zwart marmoleum weer ingelegd. Bij het meubilair zijn de letters met een CNC-techniek ingefreesd. Inmiddels zijn de leerlingen eraan gewend, maar in het begin trof je volgens een docent regelmatig scholieren aan die ingespannen naar de vloer tuurden, om de woorden te lezen en de betekenis te doorgronden. Het geeft het hele gebouw iets speels: geen saai cijfer 9 op een deur, maar in die opvallend vormgegeven letters staat er ‘lokaalnegen’. Geen pictogram, maar voluit geschreven: ‘damestoilet’. Je kijkt er nét even langer naar.

De zwarte aluminium stoeltjes (Magis One van ontwerper Grcic) die in de kantine staan, passen met hun ranke structuur perfect bij het ontworpen lettertype. De stoeltjes nodigen uit tot enig onderzoek en aanraken. Hoe zit dit in elkaar, wat is het voor materiaal: een leuke bijkomstigheid, vinden de architecten van i29. Dat geldt zowel voor het meubilair als voor de poëzietapijten: ze dagen de leerlingen uit om na te denken en zijn absoluut niet hermetisch, maar laten juist ruimte voor eigen interpretaties. Dat er niet voor standaard schoolmeubilair is gekozen, is ook een verademing. Het geeft het interieur meteen iets volwassens, en doordat de tussenhandel daarbij overbodig is, blijft het financieel goed te doen, volgens het architectenbureau.

De asymmetrische, hoekige tafels zijn er in drie formaten en verschillende hoogten, zodat er naar wens gecombineerd en geschakeld kan worden. Door de keuze voor slechts twee sterk contrasterende kleuren is er sowieso sprake van mooie harmonie in het gebouw. De basis is licht (vloeren, wanden en tafels), de losse elementen zoals stoelen en poefs en prullenbakken, die door de ruimtes kunnen zwerven, zijn zwart.

Als architect moet je natuurlijk goed ‘los kunnen laten’ bij het inrichten van een school. Want praktisch gebruik krijgt van de schoolleiding al snel de voorkeur boven esthetiek. Ook hier: de zwarte metalen prullenbakken met deksel staan inmiddels als afdankertjes in een hoek onder de trap. In de kantine hebben ze plaats moeten maken voor grote kunststoffen exemplaren waar een oversized knalblauwe plastic vuilniszak lelijk over de rand gulpt: veel handiger, volgens de schoonmaakploeg. En daar hebben ze ongetwijfeld gelijk in. In de docentenkamer staat de originele afvalbakken nog wel.

Gerelateerd

• Technologie en dynamiek in Adviesdienst Rijkswaterstaat
• Opgewekte zorg op maat
• Stedenbouwkundige aansluiting op bestaande assen
• Regionale potschuren als voorbeeld
• Revalidatiecentrum De Hoogstraat, Utrecht
• Appartementencomplex Westerwierde Uithuizerveen