Aan een dijkweg in Bergschenhoek, iets ten noorden van Rotterdam, heeft een woning een complete metamorfose ondergaan naar ontwerp van architect Antonia Reif. Een uit begin jaren zestig daterende bakstenen bungalow, oorspronkelijk bewoond door een echtpaar, werd aangekocht door een familie met kinderen en vergde daarom een forse uitbreiding. Een aanbouw aan de achterzijde verdubbelde het bouwvolume.
Door zijn ligging aan de dijk had het gebouw één bouwlaag aan de straatzijde en twee bouwlagen aan de tuinkant. Aan de achterzijde van het pand mocht op een envelop van maximaal zes meter diepte een tweelaagse aanbouw worden gerealiseerd. Door de hoogte en breedte van het bestaande gebouw aan te houden is het aanzicht vanaf de weg ingetogen gebleven. Vanaf de dijk lijkt het nog steeds of de woning slechts één bouwlaag telt.
Open achtergevel
Voorheen boden kleine ramen zicht op de tuin, nu bestaat de gehele achtergevel uit glazen puien van vloer tot plafond. Op de begane grond zijn deze – onderverdeeld in vier segmenten – geheel te openen. Per segment kunnen drie vouwpuien zijwaarts worden weggeschoven. Opengeschoven staan de puien in een hoek van negentig graden ten opzichte van de gevel. Ter hoogte van de eerste etage is één segment geheel te openen. Hierachter bevinden zich op een entresol de eetruimte en keuken.
Ruimtelijkheid
De glazen puien zijn gevat in stalen kozijnen met de kleur ombergrijs. De houten kozijnen van de oude bungalow zijn in dezelfde kleur geschilderd. . ‘De stalen kozijnen hebben we zo slank mogelijk gehouden en de ramen zijn voorzien van zonwerend glas’, geeft architect Antonia Reif aan. Geen overbodige luxe, want tot circa één uur ’s middags valt er zonlicht op deze zijde. De woonkamer met vide is zeer ruimtelijk. Als alle geveldelen geheel zijn geopend, lopen buiten en binnen bijna naadloos in elkaar over. Dit effect wordt nog eens versterkt door het gebouwbrede en vier meter de tuin instekende houten terras, dat direct vanuit de woonkamer én de slaapkamer van de volwassen te betreden is. Vier treden overbruggen aan het uiteinde van het terras het hoogteverschil naar de tuin.
Maquettes
Tijdens het ontwerpproces werkt Reif veelvuldig met maquettes om ruimtelijke samenhang aan de opdrachtgever te kunnen laten zien. ‘In dit geval werkte dat erg goed,’ vertelt ze. ‘Een voorbeeld zijn de 1,3 m brede raamstroken die aan de tuinzijde in de beide kopse gevels zijn opengelaten. Hierdoor is een zichtlijn over de gehele vijftien meter breedte ontstaan én is er sprake van doorzicht naar de smalle stroken tuin langs de villa. Dit royale effect werd in de maquette heel snel duidelijk.’
Trap in entresol ingesneden
Een trap met een scherpe, maar sierlijke bocht verbindt de woonkamer met de entresol. De trap is dragend uitgevoerd, heeft aan beide zijden een borstwering van 8 cm brede, witte verlijmde houten delen en eikenhouten treden. Op de entresol bevinden zich de keuken met een kookeiland en de eetruimte. De witte borstwering van de trap loopt door en vormt ook de begrenzing van de entresol. Reif: ‘De exacte lokalisering van de trap zorgde nog voor enig gepuzzel. Er moest voldoende ruimte voor de woonkamer, een speelruimte onder de trap en voor de slaapkamer ontstaan. Daarnaast moest de trap richting de tuin lopen, maar ook niet te dicht bij de gevel uitkomen. Dit was de reden om de trap in de entresol in te snijden.’
Doorbraken aangebracht
Een multifunctioneel eikenhouten kastmeubel vormt de begrenzing tussen de kinderspeelruimte en de slaapkamer van de ouders. De kast heeft de functie van bergruimte en kitchenette en is van een schuifdeur voorzien om de slaapkamer van de overige ruimte te kunnen afscheiden. Als de schuifdeur is opengeschoven, blijft zo de gevel geheel vrij. De twee slaapkamers van de kinderen bevinden zich naast elkaar op de verdieping, meer richting straatzijde gelegen. In de oudbouw, waar sprake was van veel kleine afgesloten ruimten, heeft Reif enige doorbraken aangebracht. Zo kwam de entree voorheen direct uit op een muur met daarachter de oorspronkelijke slaapkamer. Nu loopt een zichtlijn vanaf de entree via de entresol door naar de grote achtertuin.
Esthetisch een geheel
Het uiterlijk van de gehele villa is uniform gemaakt. De bakstenen geveldelen van zowel de oud- als nieuwbouw zijn wit gestuukt. Een aluminium dakoverstek in dezelfde kleur als de kozijnen kraagt rondom 40 cm uit. De Western Red Ceder. Dit hout is ook aangebracht aan de voorgevel, waar zich onder de ramen eerst Belgisch natuursteen bevond. Dit was onderhevig aan slijtage door vochtwerking. De stenen tegels waren voor een deel al gebroken en werden bij vrieskou verder aangetast. ‘Het voordeel van dit hout is dat het nauwelijks krom trekt,’ verklaart Reif haar keuze. ‘Bovendien vormt het zo esthetisch een geheel.’
Vloerverwarming en convectoren
De uitbreiding is net als het bestaande gebouw opgemetseld. De vloeren zijn opgebouwd uit een staalhoutconstructie, anders had er met dikkere betonvloeren moeten worden gewerkt. Nu kon het leidingwerk tussen de balken van de houtconstructie worden weggewerkt. De nieuwbouw is geheel voorzien van vloerverwarming. Het oude bungalowdeel beschikt slechts over vloerverwarming in de nieuw verwezenlijkte doorgang. De overige kamers zijn voorzien van eikenhouten vloeren en lagetemperatuurconvectors.
Tekst: Stefan van Hoek
Fotografie: Luuk Kramer
Dit artikel werd gepubliceerd in ArchitectuurNL nummer 1 van 2016
Gerelateerd
Tags:
aanbouw,
Antonia Reif,
architect,
entresol,
glazen puien,
transformatie,
villa