Zelfbouwhuis met EPS in IJmuiden van architect Hardy de Graaf

Aan de rand van IJmuiden woont architect Hardy de Graaf in zijn zelf ontworpen en gebouwde huis. ‘De locatie bij duinen en strand vind ik bijzonder aantrekkelijk. Ik heb het huis zeer minutieus ontworpen, alles moest kloppen, ruimtelijk en in detaillering. Ik heb gekozen voor een piepschuim bouwsysteem, daarmee kun je supersnel en zelf bouwen.’ De compacte en toch ruimtelijke woning stond in 8 maanden en is bovendien bijna energieneutraal.

In 2016 geeft de gemeente 25 zelfbouwkavels uit op de locatie van een voormalige school: het Snippenbos in IJmuiden. Architect Hardy de Graaf loopt er bij toeval tegenaan: ‘Ik werk als stedenbouwkundige bij de Gemeente Haarlem en verdiepte mij in zelfbouwlocaties in de omgeving. Zo ontdekte ik deze locatie aan de rand van een prachtig duingebied, op vijf minuten van het strand. Eigenlijk ontstond toen pas het idee om zelf te gaan bouwen. Ik woonde met mijn gezin, mijn toen hoogzwangere vrouw en twee jonge kinderen, in Haarlem en die stad heeft qua voorzieningen natuurlijk veel te bieden. Maar de afstand van IJmuiden naar Haarlem is klein: op de fiets of met de bus ben ik een dik half uur onderweg.’

Compact en ruimtelijk

Het kavelpaspoort geeft de maximale afmetingen aan. ‘Mijn uitdaging was om een compacte woning te ontwerpen (9 x 6 x 11 m) met een maximale ruimtelijkheid. De belangrijkste ruimtes staan in verbinding met een vide. Die geeft licht, lucht en ruimte. Ik heb erg gepuzzeld met de verdiepingshoogten. Het voordeel van zelf bouwen is dat je niet hoeft te voldoen aan het Bouwbesluit, en de vrijheid hebt om lagere ruimten en hogere ruimten te creëren. Binnen de maximale hoogte van 9 meter heb ik toch drie woonlagen met een hoge woonkeuken en woonkamer kunnen maken (beide 2,9 m hoog). De derde belangrijke leefruimte, de speelkamer, is lager (2,4 m) maar geheel open naar de vide.’
Na een jaar ontwerpen koopt De Graaf in juli 2017 de kavel, een eindwoning van een rij. Op de 25 kavels zijn er maar 5 echte zelfbouwers, de overige woningen worden door een aannemer gebouwd. Die gaat begin 2018 failliet en de bouw van 18 woningen ligt 5 maanden stil, de zelfbouwers gaan wel door.

Zelfbouwhuis met EPS

‘Ik heb gekozen voor een bouwsysteem met piepschuim. Dat is licht, isoleert goed en is eenvoudig en snel te bouwen. De bouw van het casco deed ik samen met de leverancier van het systeem, bouwzelfeenhuis.’ Het systeem bestaat uit EPS wandelementen met een geïntegreerde houtskelet draagconstructie. De hoofdconstructie bestaat uit twee stalen spanten. ‘Nadat in oktober 2017 in drie weken het piepschuim casco stond, heb ik met hulp van mijn vader en schoonvader – beiden gepensioneerd – het huis afgebouwd. Ik moest zelf de regie houden en vond de planning best ingewikkeld, omdat we van boven naar beneden per verdieping opleverden. Dit vroeg enige flexibiliteit van de loodgieter, elektricien en de stukadoor.’
De bouw van het huis van De Graaf gaat zeer voorspoedig en op 27 april 2018 betrekt zijn gezin als eerste in de buurt het nieuwe huis. Ze wonen nu min of meer op een bouwplaats, maar ondervinden daar weinig hinder van. Zomer 2018 zijn de gevels afgewerkt met stuc en houten latten.

Monumentale trap

De vide met de monumentale trap vormt het hart van het huis. De bomen, treden en stootborden van de bijna 6 meter hoge trap bestaan uit 38 mm dik oregon pine, dat zijn natuurlijk uitstraling behoudt door een afwerking met matte lak (Skylt). Rond de vide zijn de stalen balustrades ingevuld met netten. ‘Die refereren naar de visserij in Spakenburg, waar ik ben opgegroeid, en in IJmuiden. Ze zijn mooi om te zien, robuust en transparant’. Datzelfde geldt voor het staalwerk, gemaakt door een zelfbouwer iets verderop in de straat. Vanuit de woonkeuken aan de tuin kijk je dwars door de vide naar het daklicht.
De woonkamer is op de 1e verdieping, een groot venster en balkon geven hier maximaal zicht op de duinen aan de voorkant van het huis. Boven de keuken is de speelkamer. Op de 2e verdieping zijn vier slaapkamers en een badkamer gesitueerd. Op de begane grond bevindt zich nog een slaapkamer met badkamer voor logés.

BENG: bijna energie neutraal

Het huis is een bijna energie neutraal gebouw, het primair fossiel energiegebruik is zelfs negatief: -10,7 kWh/m2. ‘De isolatie is super goed en het is de bedoeling dat we alle energie zelf gaan opwekken en dat we daardoor redelijk zelfvoorzienend zijn. Het huis heeft geen gasaansluiting maar werkt op een warmtepomp die zijn energie krijgt van zonnepanelen. Voor de ventilatie is een wtw toegepast. Het was een uitdaging om de wtw-kanalen (Ø 25cm) in de houten vloeren in te passen zonder dat het van de verdiepingshoogte afgaat. De oplossing was om de balkrichting in drie compartimenten telkens 90o te draaien, zo pasten alle kanalen tussen de balken.’

Strakke detaillering

Zo is alles tot in detail uitgedacht: de trap, de verankering van de balustrades, de randen van de vloeren rond de vide, de wanden: alles zo strak mogelijk, zonder richels. Hoeveel denkt De Graaf te hebben bespaard door zelf te bouwen? ‘Als ik de uren bereken van mijzelf, mijn vader en schoonvader, dan kom je rond de 100.000 euro uit. Ik heb veel bespaard maar het kostte me ook veel tijd. Tijdens de bouw was ik 4 dagen op de bouw en 1 dag per week vrij. En ’s avonds was ik ook van alles aan het ontwerpen en regelen. Het was heel intensief. Anderzijds is het ook een bijzonder leuke ervaring om letterlijk je eigen woning te bouwen, je eigen ontwerp te realiseren. Maar ik zal niet snel weer zelf een huis bouwen.’

Energieprestatie in cijfers:

EPC: -0,08
Energiebehoefte: 24,1 kWh/m2
Primair fossiel energiegebruik: -10,7 kWh/m2
Aandeel hernieuwbare energie: 129 %

Dit artikel is gepubliceerd in ArchitectuurNL 5 2018

Gerelateerd

• Thuis bij architect Corné van de Kraats in Arnhem
• Superlofts
• Zelfbouwateliers Nieuw Delft
• Eerste huis in zelfbouwwijk opgeleverd
• EPS architectuur marktrijp
• Cabriohuis HUNK Design
• BENG vereist goede uitvoering van isolatie